İran Meclisi’nin açık oturumunda Tahran ile Kabil arasındaki su sorununa ilişkin bildiri yayımlandı.
Oturumda okunan ve 290 milletvekilinden 200’ünün imzaladığı bildiride, Taliban’a Hilmend Nehri üzerindeki suyun paylaşılmasını içeren anlaşmayı yerine getirmesi çağrısı yapıldı.
İran’ın Hilmend Nehri ve Hamun Sulak Alanı üzerindeki hakkına engel olunmasının “İran halkının haklarının ve uluslararası hukukun ihlali” olduğu ifade edilen bildiride, “İki kardeş ve komşu ülke arasındaki köklü ilişkilerin daha fazla zedelenmemesi için Afganistan’ın yöneticilerinden uygunsuz ve diplomatik olmayan tutum yerine, aziz ülkemize bir an önce suyu salmaları beklenmektedir” denildi.
Bildiride, Afganistan sınırındaki Sistan-Beluçistan eyaletindeki “su krizine” vurgu yapılarak, “Üç ay içinde bölgeye su ulaşmazsa ülkenin doğusunda bir insani felaketle karşı karşıya kalacağız” uyarısında bulunuldu.
Öte yandan İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nasır Kenani, dün düzenlediği basın toplantısında, konuyla ilgili Taliban yetkilileriyle görüşmelerde Afgan tarafının olumlu ve yeni adımlar atması ve gerekli teknik tedbirleri almasının kararlaştırıldığını ifade etti.
SU KRİZİ
Afganistan ile İran arasında bulunan Hilmend Su Yolu üzerindeki su sorunu 1973’te varılan anlaşmayla çözüme kavuşmuştu.
Anlaşmaya göre, Afganistan su yolundan İran’a “normal koşullarda” saniyede 26 metreküp su vermeyi taahhüt etmişti. Bunun 22 metreküpü, “İran’ın su hakkı” olarak tanımlanırken, 4 metreküpü ise Afganistan’ın İran’a yönelik “iyi niyet göstergesi” olarak belirlenmişti. Buna rağmen anlaşmada, kuraklık dönemlerinde İran’a akan suyun saniyede 26 metreküpün altında olabileceği de belirtilmişti.
Son yıllarda Afganistan’da yaşanan kuraklık nedeniyle İran’a akan su miktarının azalması, Tahran yönetimini rahatsız etmeye başlamıştı. Sık sık kurak dönemler geçiren iki ülke, 1973’te imzalanan anlaşmaya bağlı olduklarını ifade etmelerine rağmen su sorunu nedeniyle karşı karşıya geliyor.
Taliban yönetimi, bölgedeki kuraklık nedeniyle Hilmend Nehri üzerindeki Keceki Barajı’nda su olmadığını, dolayısıyla İran tarafına su ulaşmadığını savunurken İran ise teknik bir heyetin barajı ziyaret ederek bu durumu teyit etmesi gerektiğini ifade ediyor. Taliban ise buna karşı çıkıyor.
İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi 18 Mayıs’ta Sistan-Beluçistan eyaletini ziyaretinde konuyla ilgili açıklamasında, “Uzmanlarımız su kıtlığını teyit ederse söyleyecek bir şeyimiz yok; aksi takdirde halkımızın haklarının çiğnenmesine izin vermeyeceğiz. Afganistan’daki yöneticileri İran’ın su hakkını derhal vermeleri konusunda uyarıyorum” ifadelerini kullanmıştı.
